 |
ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္သမိုင္း
သေရေခတၱရာေခတ္ သုပညာနဂရဆိႏၵမင္းလက္ထက္ မြန္မ်ားကိုတိုက္ခိုက္သျဖင့္ထိုမင္းသည္ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနရာမွညီညာျပန္႕ျပဴး
ေနရာ ေဒသႏွင့္ ျမင့္မားေသာေတာင္ စြန္းေတာင္ညိဳသို႕ ေရာက္ရွိေသာ အခါ ၿမိဳ႕တည္၍(၃)ႏွစ္စံေနေတာ္မူရင္း
ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ ဘုရား ကိုတည္ခဲ့ေလသည္။
၎ေတာင္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေၾကာင္းအရာ
မ်ားကို ထိုေဒသတြင္ ေလ့လာေသာအခါ ရေသ့ ,ေဇာ္ဂ်ီ တို႕မွီခိုရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဣသိပတ နေတာင္ ဟု ေခၚေၾကာင္း မွတ္သားရေပသည္။
ထိုေနာက္ပုဂံအပ်က္သာယာ၀တီႏိုင္ငံကိုတည္ေထာင္ေသာသတိုးေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္ ေမ်ာ္ေတာ္ တာင္ ဘုရားကို ဆက္လက္မြမ္းမံျပင္ဆင္၍ ကိုးကြယ္ထားျခင္းျဖင့္ ထိုေစတီသည္ ကာလရွည္လ်ားစြာ ကပင္ ေရွးမင္းမ်ားတည္ထားကိုးကြယ္ေသာ သမိုင္း၀င္ ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ဘုရား ဟုထင္ရွားခဲ့ေလသည္။
၎ေနာက္ ကာလွရွည္လ်ား၍ သကၠရာဇ္ ၁၂၆၀ ခုႏွစ္သို႕ ေရာက္ေသာအခါ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕ ေဖာင္တင္ရြာ ဦးေက်ာင္းမွဆရာေတာ္ဦးေကသရသည္၎ေတာင္ေပၚတြင္ ေတာရေဆာက္ေနလိုေၾကာင္း ေစာင္း၀ွက္တိုက္ သူၾကီး ဦးကၽြဲႏွင့္ ဇီးကုန္းတိုက္သူၾကီးဦးဘိုးလွိုင္တို႕အားအေၾကာင္းၾကား၍ ေက်ာင္းသခၤန္းေဆာက္လုပ္ေစခဲ့ ၿပီး သီတင္းသံုးေနထိုင္ေတာ္မူရာမွ အဆိုပါ ေက်ာက္ပံုေစတီအေဟာင္းကို သမိုင္းအရ ဆက္လက္တည္ထား ကိုးကြယ္ရန္ဆရာေတာ္ဦးေကသရ၏ လမ္းညႊန္မွုအရ ဇီးကုန္းတိုက္သူၾကီး ဦးဘိုးလွိုင္ႏွင့္ ေစာင္း၀ွက္တိုက္ သူၾကီး ဦးကၽြဲတို႕ဦးေဆာင္၍ ေစတီငံုတည္ရန္ နတ္တလင္း၊ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕နယ္ေက်းရြာအသီးသီးအတြင္းရွိ ဗုဒၶ ဘာသာ၀င္သူေတာ္စင္မ်ားထံ အလွဴေငြမ်ားေကာက္ခံၿပီး ၁၂၆၀ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ထား၍ ၁၂၆၅ ခုႏွစ္ တြင္ ထီးေတာ္တင္ၿပီး ကိုးကြယ္ခဲ့ေလသည္။
ခ႑သိမ္ေတာ္
ေဖာင္တင္ဆရာေတာ္ ဦးေကသရႏွင့္ တိုက္သူၾကီး ဦးဘိုးလွိုင္တို႕ၾကီးမွဴး၍ သိမ္သမုတ္ၿပီး သိမ္အတြင္း တြင္ ေကာကၠဳသံဂံု၊ ေကာဏဂံု၊ ကႆပ၊ ေဂါတမ၊ ဟုပြင့္ေတာ္မူၿပီးေသာ ဘုရားေလးဆူတို႕အားရည္မွန္းၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ သူေတာ္စင္မ်ား ကိုးကြယ္ႏိုင္ၾကရန္ တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ေလသည္။
ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ဘုရား ေျမာက္ဘက္ေတာင္ဆင္း
၁၂၆၅ ခုႏွစ္၊ နတ္တလင္းၿမိဳ႕နယ္ လက္ခုတ္ပင္ေက်းရြာ၊ဇိမ္သာေက်းရြာ၊ပဲမခမ္းေက်းရြာ၊ ေပါက္တုန္းေက်း ရြာ၊ ကန္သာယာေက်းရြာ၊ ဓမၼငယ္ေက်းရြာ၊ ေစာင္း၀ွက္ေက်းရြာမ်ားမွ ကမကထျပဳလုပ္၍ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕နယ္၊ နတ္တလင္းၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားထံ သဒၶါတတ္စြမ္းသမွ် အလွဴခံၿပီး ေဂါပကအဖြဲ႕၀င္တိုက္ သူၾကီး ဦးကၽြဲ၊ ဦးဘိုးလွိုင္တို႕ဦးေဆာင္၍ တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။
၎ခုႏွစ္ဆူဘုရားမွ ေျမာက္ဘက္ဆင္းသြားလွ်င္ ေျခေတာ္ရာ(ေပ်ာက္ဆံုးသြား)ကို ဖူးေတြ႕ႏိုင္ေပသည္။ ၎မွ တေခၚေလာက္တြင္ ေက်ာင္းေတာ္ရာကုန္းႏွင့္ အနီးပတ္၀န္းက်င္တြင္ ကိုးတံခါးမၾကီးေတာင္၊ မငယ္ ေတာင္၊ မ်က္ႏွာေခ်ေတာင္၊ သနပ္ခါးေတာင္တို႕ႏွင့္ ရေသ့ဂူ၊ မၾကီးဂူ၊ မငယ္ဂူ၊ ရွင္သငယ္ဂူတို႕ႏွင့္ တ၀ဂူမ်ား အမ်ားအျပားတည္ရွိၾကသည္။ အင္မတန္မွ ဆိတ္ၿငိမ္ၿပီး တရားအားထုတ္ရန္၊ အဓိ႒ာန္၀င္ရန္၊ သူေတာ္စင္မ်ားတရားအားထုတ္ဖို႕ရန္ ေနရာေကာင္းျဖစ္ေပသည္။ ၎ေနရာတြင္ ထမင္းေျခာက္ေတာင္ ဟု ေခၚေသာေတာင္ကုန္းတြင္ ယခုတိုင္ဘာပင္မွ်မေပါက္ေရာက္ႏိုင္ပါ။ ၎ေတာင္ကုန္းေပၚမွ ေတာင္ဘက္ စူးစူးသို႕ေမ်ာ္ၾကည့္လိုက္လွ်င္ ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီေတာ္ၾကီးအား ထင္ရွားစြာဖူးေတြ႕ၾကည္ညိဳႏိုင္ေပ သည္။
၁၂၉၃ ခုႏွစ္တြင္ နယ္သူ-နယ္သားဗုဒၶဘာသာ၀င္အေပါင္းတို႕က ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီယဂၤဏအ သင္း ေဂါပကအဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ဘုရားပုထိုးမ်ားျပင္ဆင္မြမ္းမံျခင္း၊ အသစ္တိုး ခ်ဲ႕တည္ထားျခင္း၊ အေဆာက္အဦးမ်ား ေဆာက္လုပ္ျခင္း၊ စေသာ သာသနာအဓြန္႕ရွည္စြာ တည္တံ့ေစေရး အတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။(နတ္တလင္းအသင္း/၁၇၆)
ဓမၼရံုေဟာင္း
၁၂၉၃ ခုႏွစ္တြင္ ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီယဂၤဏအသင္းမွ နတ္တလင္း၊ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕နယ္အတြင္း မွ ေက်းရြာေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ဖိတ္ေခၚ၍ အစည္းအေ၀းျပဳလုပ္ၿပီး၊ သစ္ေတာဘက္မွ နယ္စီးေတာအုပ္ ဦးသိန္းေခါင္းေဆာင္၍ သံဃာေတာ္မ်ား၏ ခြင့္ျပဳခ်က္အရဓမၼရံုၾကီးေဆာက္လုပ္ရန္ အလွဴေငြမ်ားေကာက္ခံ ၿပီး နတ္တလင္းၿမိဳ႕သစ္စက္ပိုင္ရွင္ဦးမြတ္တား(ခ)ဦးနာဂရာသံက မတည္၍ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့ၾကသည္၊ ဘုရားေဆာင္မွာ ေစာင္း၀ွက္ရြာ၊ ေဒၚက်န္းမိသားစုမွ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္း ပူေဇာ္ခဲ့သည္။
ဆုေတာင္းျပည့္လြမ္းေစတီ
၁၃၀၀ျပည့္နွစ္၊ ကန္စုေက်းရြာ၊ ဘုရားဒါယကာဦးဘိုးရံု၊ ေဒၚညြန္႕တို႕ကမတည္၍ ေဂါပကအဖြဲ႕မွ အလွဴခံၿပီး သစ္ေတာအမူထမ္းမ်ားကလည္း ကူညီေဆာင္ရြက္တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။
၁၃၂၀ခုေလာက္မွစ၍ ဆရာဦးစံေမာင္ဦးစီးေသာ ေဆးဆရာမ်ားအဖြဲ႕မွၾကီးမွဴး၍ ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီ ယဂၤဏအသင္းမွခြင့္ျပဳခ်က္အရ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေစတနာရွင္မ်ားထံ အလွဴခံၿပီး ရန္ကင္းေတာင္ေစ တီေတာ္ျမတ္ကို တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ဘုရား၏ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္တြင္ သီးျခားေတာင္တစ္ေတာင္ေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။
ေလ်ာင္းေတာ္မူ
ေစတီေတာ္ၾကီးအနီးတြင္ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕နယ္၊ သစ္စင္ေက်းရြာ၊ ဘုရားၾကီးကုန္းေက်းရြာ၊ ဒါယကာ/ဒါယကာမ မ်ားႏွင့္ နတ္တလင္းၿမိဳ႕နယ္၊ ဒါယကာ/ဒါယကာမမ်ားမွ စုေပါင္းတည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။
က်ိဳက္မေရာ-ရုပ္ပြားေတာ္
၁၃၃၀ ခုႏွစ္၊ မင္းဘူးကၽြန္းေက်းရြာ၊ အဘဦးစိန္၊ ေဒၚႏွင္းျမတ္၊ သားဦပဥၹင္းဦးဥကၠံသၾကီးမွဴး၍ ဒါယကာ/ဒါယကာမမ်ားထံ အလွဴေငြေကာက္ခံၿပီး အေရွ႕ဘက္သို႕မ်က္ႏွာမူလွ်က္ က်ိဳက္မေရာ ရုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ၾကီးကို တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။
၁၃၃၈ ခုတန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ နတ္တလင္းၿမိဳ႕၊ ေက်ာက္ခြက္ဂိုဏ္း၊ ပဒတ္ကုန္းဂိုဏ္၊ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕ေရႊဖလား ဂိုဏ္းမွဂိုဏ္းခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ၾကီးမ်ားႏွင့္၎သံုးဂိုဏ္းမွဆရာေတာ္သံဃာေတာ္တို႕အား ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ ေစ တီယဂၤဏအသင္းေဂါပကအဖြဲ႕မွပင့္ေလွ်ာက္ၿပီး ေက်ာက္ခြက္ဂိုဏ္းမွေက်ာက္ ခြက္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ၾကီး ထံ ငါးပါးသီလခံယူၿပီး ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီေတာ္ၾကီးႏွင့္ အေဆာက္အအံုမ်ား အဓြန္႕ရွည္စြာ တည္တံ့ေစရန္အတြက္ဆရာေတာ္သံဃာေတာ္မ်ားအား လႊဲအပ္ၿပီး ေဂါပကအဖြဲ႕ကို သံဃာ့ၾသ၀ါဒခံေဂါပက အဖြဲ႕ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ သံဃာေတာ္မ်ားအဖြဲ႕ကို ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီယဂၤဏအသင္း သံဃာေတာ္ မ်ားအဖြဲ႕ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဖြဲ႕စည္းၿပီးေဆာင္ရြက္ၾကသည္။
ဆုေတာင္းျပည့္လြမ္းေစတီ
၁၃၀၀ျပည့္နွစ္၊ ကန္စုေက်းရြာ၊ ဘုရားဒါယကာဦးဘိုးရံု၊ ေဒၚညြန္႕တို႕ကမတည္၍ ေဂါပကအဖြဲ႕မွ အလွဴခံၿပီး သစ္ေတာအမူထမ္းမ်ားကလည္း ကူညီေဆာင္ရြက္တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။
၁၃၂၀ခုေလာက္မွစ၍ ဆရာဦးစံေမာင္ဦးစီးေသာ ေဆးဆရာမ်ားအဖြဲ႕မွၾကီးမွဴး၍ ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီ ယဂၤဏအသင္းမွခြင့္ျပဳခ်က္အရ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေစတနာရွင္မ်ားထံ အလွဴခံၿပီး ရန္ကင္းေတာင္ေစ တီေတာ္ျမတ္ကို တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ဘုရား၏ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္တြင္ သီးျခားေတာင္တစ္ေတာင္ေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။
ေလ်ာင္းေတာ္မူ
ေစတီေတာ္ၾကီးအနီးတြင္ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕နယ္၊ သစ္စင္ေက်းရြာ၊ ဘုရားၾကီးကုန္းေက်းရြာ၊ ဒါယကာ/ဒါယကာမ မ်ားႏွင့္ နတ္တလင္းၿမိဳ႕နယ္၊ ဒါယကာ/ဒါယကာမမ်ားမွ စုေပါင္းတည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။
က်ိဳက္မေရာ-ရုပ္ပြားေတာ္
၁၃၃၀ ခုႏွစ္၊ မင္းဘူးကၽြန္းေက်းရြာ၊ အဘဦးစိန္၊ ေဒၚႏွင္းျမတ္၊ သားဦပဥၹင္းဦးဥကၠံသၾကီးမွဴး၍ ဒါယကာ/ဒါယကာမမ်ားထံ အလွဴေငြေကာက္ခံၿပီး အေရွ႕ဘက္သို႕မ်က္ႏွာမူလွ်က္ က်ိဳက္မေရာ ရုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ၾကီးကို တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။
၁၃၃၈ ခုတန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ နတ္တလင္းၿမိဳ႕၊ ေက်ာက္ခြက္ဂိုဏ္း၊ ပဒတ္ကုန္းဂိုဏ္၊ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕ေရႊဖလား ဂိုဏ္းမွဂိုဏ္းခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ၾကီးမ်ားႏွင့္၎သံုးဂိုဏ္းမွဆရာေတာ္သံဃာေတာ္တို႕အား ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ ေစ တီယဂၤဏအသင္းေဂါပကအဖြဲ႕မွပင့္ေလွ်ာက္ၿပီး ေက်ာက္ခြက္ဂိုဏ္းမွေက်ာက္ ခြက္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ၾကီး ထံ ငါးပါးသီလခံယူၿပီး ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီေတာ္ၾကီးႏွင့္ အေဆာက္အအံုမ်ား အဓြန္႕ရွည္စြာ တည္တံ့ေစရန္အတြက္ဆရာေတာ္သံဃာေတာ္မ်ားအား လႊဲအပ္ၿပီး ေဂါပကအဖြဲ႕ကို သံဃာ့ၾသ၀ါဒခံေဂါပက အဖြဲ႕ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ သံဃာေတာ္မ်ားအဖြဲ႕ကို ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ေစတီယဂၤဏအသင္း သံဃာေတာ္ မ်ားအဖြဲ႕ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဖြဲ႕စည္းၿပီးေဆာင္ရြက္ၾကသည္။
ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ဘုရား
ေမ်ာ္ေတာ္ေတာင္ျမင္ကြင္းအလွ
ေတာင္ညိဳေတာင္ႏွင့္ ေတာင္ညိဳဆည္ဧရိယာ
ေစာျဖဴေတာင္
ယူမကုန္းဘုရား(ကြင္းက်ယ္ရြာေဟာင္း)
